Ανορθογραφίες: ένα πολύ καλό blog για τη γλώσσα (από "ανθελληνική" σκοπιά)

Ένα πολύ καλό μπλόγκ γλωσσολογίας, με κριτική σκοπιά.

Κλέβω ένα παλιό τους άρθρο για το γλωσσικό ρατσισμό του ελληνικού κράτους απέναντι στους μετανάστες, που προκάλεσε πολλές απαντήσεις ακροδεξιών . Μπορείτε να το δείτε εδώ.

Η "εθνική γλώσσα" ως όργανο ρατσισμού - κοινωνικού αποκλεισμού

Εντείνονται τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες από την πλευρά των κρατικών μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σε συνάρτηση με ό,τι συμβαίνει στις Η.Π.Α.) να ενοχοποιήσουν την μετανάστευση συνολικά ως φαινόμενο και να ποινικοποιήσουν τους ίδιους τους μετανάστες. Έτσι, από την μία πλευρά στήνονται συνοριοφυλακές-φρούρια και στρατόπεδα "υποδοχής" προσφύγων σε χώρες εκτός της Ε.Ε., ώστε να αποτραπεί η είσοδος μεταναστών στον υποτιθέμενο "παράδεισο" της Ευρώπης, και από την άλλη θεσπίζονται διατάξεις ρατσιστικών διακρίσεων που στοχεύουν στην διαιώνιση του ξενοφοβικού, κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστών που ήδη ζουν στα κράτη της Ε.Ε. Στους αναρίθμητους μηχανισμούς που έχουν επινοηθεί για την διευκόλυνση απελάσεων (επιχειρήσεων-σκούπα, κατά την προσφιλή ρατσιστική ορολογία των Μ.Μ.Ε.) αλλά και την δυσχερέστερη απόδοση άδειας παραμονής, έρχεται να προστεθεί άλλος ένας, ο οποίος μπορεί να αποδειχτεί ένας εξαιρετικός αποδοτικός «προκρούστης»: η γνώση της «εθνικής» γλώσσας της χώρας-"υποδοχής". Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική των προθέσεων και των στόχων της Ε.Ε.

[Η περίπτωση της Ελλάδας]

Ήδη από το 2003 υπάρχει ευρωπαϊκή οδηγία (2003/109/ΕΚ) για την κοινή κατευθυντήρια γραμμή όλων των κρατών-μελών στο θέμα των μεταναστών. Στην επικύρωση ουσιαστικά αυτής της Ευρωπαϊκής απόφασης από την Ελλάδα με νόμο το 2005 (ν. 3386 / 2005) αναφέρεται ότι για να μπορέσουν να πάρουν άδεια "του επί μακρόν διαμένοντος" (και όχι, βέβαια, υπηκοότητα), οι μετανάστες θα πρέπει να αποδείξουν ότι διαθέτουν επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού. Είναι προφανές ότι, σε επίπεδο καθημερινότητας, η γνώση της ελληνικής φυσικά βοηθάει, και όχι μόνο για την επικοινωνία με τους θεσμικούς φορείς. Ωστόσο, η αναγόρευση της γνώσης της ελληνικής σε προαπαιτούμενο για την απόκτηση άδειας παραμονής μέσω μιας διαδικασίας πιστοποίησης μόνο βοηθητική δεν θα είναι για τους μετανάστες, που θα υποστούν τον κρατικό / θεσμικό ρατσισμό και στο επίπεδο της γλώσσας. Με προεδρικό διάταγμα του Μαρτίου 2006, που ουσιαστικά εξειδικεύει τον νόμο του 2005, καθορίζεται ότι οι μετανάστες πρέπει να παρακολουθήσουν τουλάχιστον 100(!) ώρες διδασκαλίας της ελληνικής και 25 ώρες της ελληνικής ιστορίας, και η πιστοποίηση της γνώσης θα γίνεται ύστερα από γραπτές εξετάσεις. Μάλιστα, υπάρχει"παράθυρο" για κρατική επιτροπή που για διάφορους λόγους (π.χ. "ασφαλείας") μπορεί να εξετάσει και επιπλέον τους μετανάστες για να διαπιστώσει το επίπεδο "ελληνομάθειας"! Τα μαθήματα θα γίνονται τα απογεύματα από την Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων (που, σημειωτέον, δεν λειτουργεί σε όλους τους νομούς της χώρας), χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν θα είναι δωρεάν ή αν θα υποχρεώνονται οι συμμετέχοντες να καταβάλουν δίδακτρα.

Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταλάβει κανείς τις παγίδες που κρύβουν αυτές οι διατάξεις για τους μετανάστες: α) πόσοι θα έχουν τον χρόνο το απόγευμα να παρακολουθούν μαθήματα, δεδομένου ότι πάρα πολλοί εργάζονται χωρίς ωράρια, υπό απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες, β) οι γραπτές εξετάσεις είναι μία διαδικασία που δίνει την ευκαιρία στους κρατικούς φορείς να καθορίζουν ουσιαστικά πόσοι πρέπει να περάσουν, μέσω των θεμάτων και γ) η πιθανή εφαρμογή διδάκτρων (στα πρότυπα 2 κρατιδίων της Γερμανίας) θα αποτελεί ακόμα μεγαλύτερο εμπόδιο στην πορεία "ελληνομάθειας". Η προσχηματικότητα της ανάγκης γνώσης της ελληνικής είναι καταφανής, δεδομένου ότι για πολλές άλλες ανάγκες της καθημερινής ζωής των μεταναστών η απάντηση της πολιτείας είναι πρόδηλα αρνητική (βλ. π.χ. ουσιαστική απουσία πολιτικής για το θέμα της εκπαίδευσης με ελάχιστη δράση προς την κατεύθυνση διευκόλυνσης των μεταναστών, προσπάθειες ποινικοποίησης όσων γιατρών δέχονται να περιθάλψουν παράνομους μετανάστες κ.ά.).

Το θέμα της γλώσσας και του πολιτισμού ευρύτερα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, μια και στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες ρατσιστικές αντιλήψεις στην Ελλάδα, εναντίον για παράδειγμα ομιλητών κάποιων διαλέκτων, καθώς και διάφορες κινδυνολογίες σχετικά με το μέλλον της γλώσσας. Σε αυτό το κλίμα, ο κοινωνικός αποκλεισμός όσων δεν μιλούν "καλά" την γλώσσα (π.χ. μετανάστες) είναι δεδομένος, με αποτέλεσμα διατάξεις όπως αυτές που προβλέπει ο νέος νόμος για τους μετανάστες να θεωρούνται απόλυτα φυσικές και δίκαιες. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα της Καραχασάν, της υποψήφιας για την υπερ-νομαρχία Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης, η οποία δέχτηκε επιθέσεις για τα "φτωχά" ελληνικά της, ενώ ο πραγματικός λόγος είναι φυσικά η καταγωγή της. Την ίδια στιγμή, κανένας λόγος δεν γίνεται από τους κρατικούς φορείς για την ανάγκη προάσπισης και των γλωσσικών δικαιωμάτων των μεταναστών, με την διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας, την εισαγωγή και άλλων γλωσσών στα θεσμικά όργανα κ.ά. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει αντιληπτό ότι οι μετανάστες αναγκαστικά πρέπει να διαφοροποιήσουν και την κοινωνία "υποδοχής", και να μην σπρωχτούν στο κοινωνικό περιθώριο εξαιτίας της προσπάθειας των κρατικών φορέων να μείνουν ανέπαφες όλες οι πολιτειακές λειτουργίες, χωρίς να δίνεται σημασία στην παρουσία μεταναστών που ρατσιστικά ωθούνται στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις.

[Το παγκόσμιο πλαίσιο]

Η Ελλάδα υλοποιεί, όπως αναφέραμε, κοινοτική απόφαση που θεσπίζει την γνώση της γλώσσας και του πολιτισμού ως προαπαιτούμενο για την απόκτηση άδειας του "επί μακρόν διαμένοντος". Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και αυτό το μέτρο, όπως και άλλα, ουσιαστικά ίσχυαν μέχρι τώρα μόνο για την απόκτηση υπηκοότητας (σε κάποιες χώρες), ενώ τώρα έρχονται να κάνουν πολύ πιο αυστηρή και δύσκολη την απόκτηση άδειας του "επί μακρόν διαμένοντος". Ήδη παρόμοια μέτρα εφαρμόζονται και σε άλλες χώρες, όπως η Βρετανία, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Γαλλία, με τους τελευταίους πρόδηλα ρατσιστικούς νόμους του Σαρκοζί. Μάλιστα, στην περίπτωση της Βρετανίας αλλά και της Ολλανδίας, στα πλαίσια της γνωριμίας με τον πολιτισμό της χώρας "υποδοχής" γίνονται προσπάθειες να φανερώσουν οι μετανάστες τις πολιτικές τους απόψεις (με ερωτήσεις για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου), αλλά ακόμα και την ανεκτικότητά τους σε χαρακτηριστικά της δυτικής κοινωνίας (όπως η ομοφυλοφιλία)! Είναι φανερό ότι τέτοιου είδους πρακτικές παραπέμπουν σε ανάκριση, παρά σε εκμάθηση του "πολιτισμού" της Ευρώπης.

Ιδιαίτερα ανησυχητική -και αποκαλυπτική- είναι η περίπτωση των Η.Π.Α., όπου μόλις τον περασμένο μήνα η Γερουσία ψήφισε μία διάταξη που καθιερώνει επίσημη γλώσσα του κράτους την Αγγλική, σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Αυτή η διάταξη, αν τελικά περάσει και από την Βουλή των Αντιπροσώπων, καθιστά σαφές ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία υποχρέωση να διευκολύνει τον οποιονδήποτε στην επικοινωνία του με οποιονδήποτε δημόσιο φορέα σε γλώσσα άλλη από την Αγγλική. Πρόκειται για νίκη του κινήματος "English only", το οποίο από την δεκαετία του '80 δραστηριοποιείται και είχε πετύχει να επιβάλει την Αγγλική ως τη μόνη επίσημη γλώσσα σε αρκετές πολιτείες. Πρωτεργάτες του κινήματος, το οποίο έχει υποστηριχθεί από ανθρώπους όλου του πολιτικού φάσματος, είναι γερουσιαστές και πολιτικοί επικίνδυνων εθνικιστικών απόψεων, και κυρίως ο γερουσιαστής Inhofe, ο οποίος μάλιστα είχε δηλώσει για τα βασανιστήρια του Άμπου-Γκράιμπ ότι δεν τα θεωρεί και τόσο σημαντικά, δεδομένης της φύσης των εγκληματιών! Είναι μάλλον φυσικό, αν ψηφιστεί αυτή η διάταξη, να ατονήσουν όλες οι προσπάθειες διδασκαλίας των Ισπανόφωνων στην μητρική τους γλώσσα, για να μην αναφερθούμε φυσικά στους Ινδιάνους. Πρόκειται για μία σημαντική οπισθοχώρηση, μια και προγράμματα διδασκαλίας των Ισπανόφωνων στην μητρική τους γλώσσα υπάρχουν στις Η.Π.Α. ήδη από την δεκαετία του ’60, σε αντίθεση βέβαια με την Ελλάδα, όπου δεν έχει τεθεί καν η συζήτηση ακόμα! Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι η συγκεκριμένη διάταξη έρχεται να ψηφιστεί την στιγμή που οι κινητοποιήσεις των Ισπανόφωνων για τους νόμους περί μετανάστευσης είχαν προσλάβει μια έντονη δυναμική. Ένας άνευ προηγουμένου γλωσσικός ρατσισμός είναι προ των πυλών, με στόχο την κοινωνική απομόνωση όλων των μη-Αγγλόφωνων πολιτών των Η.Π.Α.

Συμπερασματικά, η καθιέρωση της γλώσσας ως προαπαιτούμενου για την απόκτηση άδειας του "επί μακρόν διαμένοντος" από τους μετανάστες ανοίγει τον δρόμο (μαζί με πολλές άλλες διατάξεις) όξυνσης του ρατσισμού. Η γνώση της εθνικής "γλώσσας", η οποία από μόνη της αποτελεί μία κατασκευή, αφού σε κάθε κράτος ενυπάρχουν περισσότερες από μία γλώσσες ή τουλάχιστον διάλεκτοι, είναι σίγουρο ότι θα αποδειχτεί ένα ακόμα όπλο στον αγώνα για την δημιουργία της περίκλειστης Ευρώπης-φρουρίου. Είναι ανάγκη να αντιπαρατεθούμε σε αυτές τις πολιτικές του γλωσσικού και, κατ’επέκταση κοινωνικού ρατσισμού και να προτάξουμε την υποχρέωση των χωρών-"υποδοχής" να παρέχουν στους μετανάστες ελεύθερη πρόσβαση σε όλο το δημόσιο στίβο.

Πληροφορίες για το κίνημα γλωσσικού ρατσισμού "English Only" :
- η θέση των σημαντικότερων οργανώσεων των ισπανόφωνων
- η σελίδα του αμερικάνου ερευνητή James Crawford
- η θέση της αμερικανικής αριστεράς [1] , [2]
- το πολιτικό προφίλ του Inhofe

Θοδωρής Μαρκόπουλος

technorati tags:γλωσσολογία, μετανάστευση, γλώσσα, ελλάδα

Blogged with Flock